Buurtteam Energiek rondom de Middenweg is een bewonersinitiatief in Steenwijk in de wijken Woldmeenthe, Oostermeethe en Nieuwe Gagels, opgericht in 2017. Deze groep bewoners houdt zich bezig met de energietransitie, het besparen van energie, het onderzoeken van een warmtenet en de mogelijkheden van waterstof. Nancy Kuper was er als bewoonster lange tijd bij betrokken maar doet nu een stap terug. Tijd voor een terugblik.
Nancy Kuper, werkzaam als energiecoördinator en adviseur bedrijfsvoering bij het Waterschap Drents Overijsselse Delta, verhuisde vijftien jaar geleden vanuit Arnhem naar de Woldmeenthe in Steenwijk. ‘Er was in het begin nog weinig sociale cohesie in de wijk. Ik sloot me aan bij de wijkvereniging maar het viel niet mee om bewoners mee te laten doen met onze activiteiten’, herinnert ze zich.
Er ontstaat reuring als er plannen zijn voor de aanleg van een zonnepark in de buurt. Een groep bewoners zoekt naar alternatieven voor het opwekken van duurzame energie. ‘Er wordt contact gezocht met het bedrijf Agrifac om daar zonnepanelen op hun dak te realiseren, maar dit loopt op niets uit.’ Maar het groepje betrokken buurtbewoners groeit met hulp van Buurkracht uit tot het Buurtteam.
Informatieavonden goed bezocht
Hoe mobiliseer je bewoners? Hoe wek je hun interesse voor onderwerpen als energiebesparing en duurzaam energie opwekken? ‘Je moet iedere keer naar andere manier zoeken om mensen in je wijk te bereiken. We hebben regelmatig informatieavonden georganiseerd en die worden goed bezocht. Wat ook goed werkt is een concrete aanbieding doen. Zo hebben we via een flyer samen met Bespaarpartner bewoners een aanbieding kunnen doen voor zonnepanelen. Ik heb het idee dat je dan weer een andere groep bereikt. Het helpt natuurlijk ook als je van een buurtbewoner die al zonnepanelen heeft, hoort hoe het werkt en wat het oplevert. Dat vinden mensen betrouwbaar en ze hechten aan ervaringen van mensen die ze kennen meer waarde. We hebben op deze manier ook mensen die wel al iets wilden met duurzaamheid, een duwtje in de rug gegeven.’
Energietransitie doen gemeente en bewoners samen
Nancy vertelt dat ze inmiddels een mailbestand heeft van 150 geïnteresseerde bewoners. Ook brengt het Buurtteam een nieuwsbrief uit. In een van de nieuwsbrieven legt het Buurtteam uit waarom het zich bezighoudt met de energietransitie. Moet de overheid dat niet doen, wordt vaak gevraagd. De gemeente is bezig beleid te ontwikkelen en wil zich daarbij baseren op bewonersinitiatieven. De gemeente kan geen beleid maken vanuit een ivoren toren en bewoners zijn geen professionals, geen beleidsmakers. Maar samen informatie delen, concrete acties bedenken, en zo invloed uitoefenen, en samen beleid ontwikkelen is de beste manier, aldus Buurtteam.
Van aardgas af
Een concreet onderwerp waar het Buurtteam de afgelopen maanden druk mee is geweest is: van het aardgas af. Vanaf 2050 mogen we geen aardgas meer gebruiken voor het koken, het verwarmen van ons huis en warm water. Is een collectief warmtenet mogelijk is voor de Woldmeenthe, Oostermeenthe en Nieuwe Gagels, vroeg het Buurtteam zich af. Het ging om vragen als: wat zijn mogelijke warmtebronnen, zoals aquathermie en alternatieven als waterstof, een hybride ketel en all-electric. Welke omvang is haalbaar en wat zijn dan de kosten?
Een van de leden van Buurtteam heeft zich verdiept in lucht-water warmtepompen en deze vergeleken met de HR-ketel op aardgas. Het onderzoek is samen met een ingenieurs- en een adviesbureau en de gemeente uitgevoerd.
Een collectief warmtenet heeft een warmtebron nodig. Bijvoorbeeld restwarmte van industrie, warmte uit de bodem, van oppervlaktewater of de lucht. Het Buurtteam wilde de mogelijkheden verkennen en de voor- en nadelen van de diverse varianten uitzoeken. Heel veel mogelijkheden vielen af. Restwarmte van fabrieken blijkt in de buurt van de wijken in onvoldoende mate beschikbaar te zijn. Ook geothermie (warmte uit aardlagen) en aquathermie (warmte uit oppervlaktewater) is niet haalbaar.
Warmtenet nu nog niet haalbaar
Wat ook een rol speelt is dat de wijken te veel verschillen in grootte en mate van isolatie. Ze liggen ook te ver uit elkaar. Dat maakt dat de vraag naar warmte varieert per wijk. Ook de kosten voor de bewoners zouden hoog zijn.
Conclusie van het onderzoek was dan ook: een warmtenet is nu nog niet haalbaar. ‘Met de nadruk op nu, want de ontwikkelingen gaan snel tegenwoordig, dus wie weet wat er in de nabije toekomst wel mogelijk is. Zeker bij nieuwbouw van bijvoorbeeld appartementengebouwen, waarvan er een aantal in Steenwijk gebouwd gaan worden.’
Het advies van het Buurtteam is: zorg dat je huis goed geïsoleerd is, gebruik energiezuinige apparaten en vervang koken op gas door inductie. En kijk of je zonnepanelen kunt plaatsen.
Er komt nog een bewonersavond over duurzame warmte in bestaande woningbouw: de keuze tussen een HR-ketel, hybride of een elektrische lucht-warmte pomp. Ontzorgen
Nancy kijkt terug op een leuke periode bij het Buurtteam maar vindt het ook tijd worden dat andere mensen het stokje over nemen. Wat drijft haar persoonlijk? ‘Ik vind dat er op het gebied van duurzaamheid en het opwekken van duurzame energie meer moet gebeuren. In het begin was ik vooral nieuwsgierig naar hoe een coöperatie eruit ziet, wat daar bij komt kijken.’
Een gouden tip om mensen bij de energietransitie te betrekken heeft ze niet. ‘Het valt niet altijd mee. Je merkt wel dat mensen op zoek zijn naar informatie, vandaar dat onze informatieavonden goed bezocht worden. Het Buurtteam ontzorgt bewoners.’
